Różnica długości kończyn dolnych (ang. Leg Length Discrepancy, LLD) to problem, który wpływa nie tylko na biomechanikę ciała, ale również na zdrowie całego układu ruchu. Choć w wielu przypadkach niewielka różnica długości jest naturalna i nie prowadzi do dolegliwości, bardziej znaczące asymetrie mogą powodować ból, ograniczenia ruchowe, a nawet zmiany w postawie. W tym artykule omówimy, czym jest LLD, jak różnicować jej rodzaje, kiedy konieczna jest interwencja oraz jak w GSP wykorzystujemy zaawansowane metody diagnostyczne i terapeutyczne, aby skutecznie radzić sobie z tym problemem.

Czym jest różnica długości kończyn dolnych?

Różnica długości kończyn dolnych występuje wtedy, gdy jedna kończyna jest krótsza od drugiej, co może prowadzić do nierównowagi biomechanicznej w całym ciele. LLD dzielimy na dwa główne typy:  

1. Skrócenie strukturalne (anatomiczne)

   - Wynika z rzeczywistej różnicy długości kości, takich jak kość udowa lub piszczelowa.  

   - Przyczyny obejmują wady wrodzone, urazy (np. złamania z przemieszczeniem), zabiegi chirurgiczne (np. endoprotezoplastyka).

   - Tego typu skrócenie wymaga dokładnej diagnostyki obrazowej, np. zdjęć rentgenowskich z pomiarami długości kości.

2. Skrócenie funkcjonalne

   - Wynika z asymetrii w ustawieniu miednicy, napięcia mięśniowego lub problemów z ruchomością stawów.  

   - Często jest związane z kompensacjami w obrębie układu ruchu, np. przykurczami mięśni biodrowo-lędźwiowych lub rotacją miednicy.  

   - Można je skorygować za pomocą terapii manualnej, ćwiczeń korekcyjnych oraz pracy nad wzorcami ruchowymi.  

Z tymi drugimi najczęściej, w znakomitej większości działamy jako trenerzy GSP.

Wpływ LLD na organizm

Różnica długości kończyn, nawet niewielka, może mieć istotny wpływ na postawę i mechanikę ciała. Może prowadzić do:  

- Zaburzeń chodu: asymetryczne obciążenie kończyn powoduje nieprawidłowe wzorce ruchowe.  

- Bólu pleców i miednicy wynika z kompensacyjnego ustawienia miednicy (np. jej pochylenia).  

- Skrzywienia kręgosłupa: długotrwałe LLD może powodować rozwój skoliozy kompensacyjnej.  

- Zmian biomechanicznych w stawach: prowadzących do przyspieszonej degeneracji biodra, kolana czy stawu skokowego po stronie dłuższej kończyny.  

Diagnostyka różnicy długości kończyn w GSP

W GSP przykładamy ogromną wagę do diagnostyki różnicowej. Kluczowe jest ustalenie, czy mamy do czynienia ze skróceniem strukturalnym, które wymaga interwencji radiologicznej i stosowania wkładek ortopedycznych, czy też ze skróceniem funkcjonalnym, które można skorygować za pomocą terapii ruchowej. 

1. Wywiad i obserwacja pacjenta

Każdą diagnozę rozpoczynamy od szczegółowego wywiadu, aby zrozumieć historię klienta oraz jego główne dolegliwości. Kluczowe pytania dotyczą:  

- Przebytych urazów, operacji lub wrodzonych wad.  

- Codziennych aktywności i odczuwanych objawów (np. bólu pleców, miednicy, kolan).  

- Często klient nie jest świadomy, że ma różnicę długości kończyn – objawy mogą się ujawniać dopiero podczas intensywnych aktywności fizycznych. 

2.Analiza chodu i postawy

W GSP stosujemy autorską metodę analizy chodu i wzorców ruchowych, która pozwala na wychwycenie asymetrii wynikających z LLD. Ocenie podlega:  

- Ustawienie miednicy i kręgosłupa.  

- Równomierne obciążenie kończyn w fazie podporu.  

- Kompensacje ruchowe, np. nadmierne pochylenie tułowia lub rotacja miednicy. 

3. Funkcjonalne Testy Mięśniowe (FTM)

4. Zachowanie stawu krzyżowo-biodrowego przy różnicy długości kończyn dolnych

Rotacja biodrowa (Ilial rotation)

• Po stronie dłuższej kończyny: Głowa kości udowej "unosi" biodro ku górze i do tyłu, powodując rotację tylną (posterior rotation) kości biodrowej.
• Po stronie krótszej kończyny: Kość biodrowa przesuwa się w dół i do przodu, co powoduje rotację przednią (anterior rotation).

Taka przeciwnierównoległa rotacja obu kości biodrowych prowadzi do torsji krzyżowo-miednicznej. Najczęściej obserwuje się tzw. torsję lewą na lewej, gdzie kość krzyżowa rotuje w kierunku przeciwnym do rotacji miednicy.

Obserwacje kliniczne

• pochylenie miednicy: Asymetria w rotacji bioder i ustawieniu kości krzyżowej może być wyczuwalna palpacyjnie.
  • Dotykając przednich kolców biodrowych (ASIS) i przesuwając ciężar ciała z jednej nogi na drugą, można zaobserwować rotację miednicy.
  • Przy obciążeniu prawej nogi kość krzyżowa po prawej stronie przesuwa się głębiej (rotacja przednia).

Skutki dla stawu krzyżowo-biodrowego i struktur pomocniczych

Nierównowaga miednicy wynikająca z różnicy długości kończyn prowadzi do przeciążeń więzadeł:

• Więzadło krzyżowo-guzowe (sacrotuberous ligament): Dąży do stabilizacji miednicy, ale przy dużej asymetrii ulega nadmiernemu napięciu.
• Więzadło biodrowo-lędźwiowe (iliolumbar ligament): Kompensuje nierównowagę, co może prowadzić do przeciążenia i bólu.

Z czasem brak wyrównania bazy kości krzyżowej destabilizuje całe ciało, wywołując zmiany:

• W kręgosłupie: Kompensacje rotacyjne i boczne mogą sięgać aż do stawu atlanto-occipital, co prowadzi do zaburzeń w całym łańcuchu kinematycznym.

Kompensacje kończyn dolnych przy różnicy długości kończyn

1. Po stronie krótszej:

   • Supinacja stopy, co prowadzi do niestabilności kostki.
   • Przeprost kolana.
   • Rotacja zewnętrzna kończyny dolnej.

2. Po stronie dłuższej:

   • Kolano pozostaje w zgięciu.
   • Obserwuje się nadmierny ruch obwodowy kończyny w czasie chodu.

5. Cztery przypadki torsji kości krzyżowej i rotacji talerzy biodrowych

Ustawienie kości krzyżowej (sacrum) względem talerzy biodrowych może być sklasyfikowane według osi skośnych (oblique axis) oraz kierunku rotacji. Torsje te mogą być podzielone na rotacje do przodu (forward torsion) i rotacje do tyłu (backward torsion):

1. Rotacja w lewo na lewej osi skośnej (Left rotation on left oblique axis)

• Kość krzyżowa rotuje w lewo, wykorzystując lewą oś skośną jako punkt obrotu.
• Talerze biodrowe przesuwają się w przeciwnych kierunkach, co prowadzi do rotacji do przodu (forward torsion).
• Typowe dla asymetrycznego obciążenia prawej nogi.

2. Rotacja w prawo na prawej osi skośnej (Right rotation on right oblique axis)

• Kość krzyżowa rotuje w prawo, wykorzystując prawą oś skośną.
• Obserwuje się przednią torsję.
• Taka konfiguracja może być wyczuwalna przy obciążeniu lewej nogi.

3. Rotacja w prawo na lewej osi skośnej (Right rotation on left oblique axis)

• Kość krzyżowa rotuje w prawo, ale oś obrotu przebiega przez lewą stronę.
• Ten przypadek charakteryzuje się rotacją do tyłu (backward torsion).
• Może wynikać z długotrwałych kompensacji strukturalnych.

4. Rotacja w lewo na prawej osi skośnej (Left rotation on right oblique axis)

• Kość krzyżowa rotuje w lewo, wykorzystując prawą oś skośną.
• Również zaliczana do tylnej torcji.
• Występuje przy asymetrycznym obciążeniu miednicy, np. z powodu różnicy długości kończyn dolnych.

Znaczenie torsji kości krzyżowej

Każdy z tych czterech przypadków powoduje zmiany biomechaniczne, które wpływają na:

1. Rozkład sił w miednicy: Torsja kości krzyżowej destabilizuje staw krzyżowo-biodrowy, co prowadzi do przeciążeń więzadeł (np. sacrotuberous).
2. Równowagę osi ciała: Występuje kompensacja w obrębie kręgosłupa, co może skutkować rotacją i bocznym zgięciem aż do odcinka szyjnego.
3. Funkcjonalność kończyn dolnych: Pojawiają się asymetrie w ruchach bioder i stóp, prowadzące do zaburzeń chodu.

Różnica długości kończyn dolnych to problem, który wymaga precyzyjnej diagnostyki i indywidualnego podejścia. W GSP łączymy zaawansowaną analizę funkcjonalną z nowoczesnymi metodami terapeutycznymi, aby skutecznie pomagać naszym klientom. Mamy do dyspozycji w naszym zespole fizjoterpeutów oraz ortopedę.

Źródła:

[1] "Anatomia funkcjonalna stawów. T. 3. Kręgosłup, miednica, głowa" - Kapandji I.A.

[2] The Pelvic Girdle: An Integration of Clinical Expertise and Research" - Diane G. Lee

[3] Vleeming A., Stoeckart R., Snijders C. J. (1995). "The sacroiliac joint: An overview of its anatomy, function and potential clinical implications."

[4] DonTigny, R. L. (1990). "Function and Pathomechanics of the Sacroiliac Joint."

[5] "Atlas anatomii człowieka" - Frank H. Netter